آرتروز کمر و ستون فقرات (اسپوندیلوز دژنراتیو):ساییدگی ناشی ازپیری

آرتروز، یک اختلال مفصلی است که می‌تواند هر یک از مفاصل بدن، از جمله ستون فقرات را درگیر کند. این عارضه گریبان‌گیر میلیون‌ها نفر بوده و منجر به ناتوانی فرد می‌شود. امروزه انواع بسیاری از آرتروز، مثل آرتریت روماتوئید و آرتروز استخوان شناخته شده‌اند، آرتروز استخوان شایع‌ترین نوع آرتروز ستون فقرات بوده، که با افزایش سن رخ می‌دهد و مشخصه آن از بین رفتن غضروف روی سطوح اسکلتی مفاصل فاست در مهره‌هاست. همراه با این عارضه، رشد بیش از حد لبه‌های مفاصل رخ می‌دهد، که به آن‌ها زائده (خار) استخوانی یا برآمدگی استخوانی می‌گویند.

انواع

آرتروز استخوان

آرتروز استخوان به معنای تحلیل رفتن طبیعی غضروف مفصلی و همچنین استخوان‌های پیرامون آن است. عموماً این عارضه در میان افرادی که به میان‌سالی و پیری رسیده‌اند، دیده شده و منجر به درد و خشکی در تمام مفاصل بدن می‌شود - ولی مفاصل لگن، زانوها و دست‌ها بیشتر از سایر مفاصل، درگیر آرتروز هستند. آرتروز در ستون فقرات با ساییده شدن غضروفِ میان مهره‌ها آغاز می‌شود. وقتی که ساییدگی و کاهش غضروف منجر به از بین رفتن آن غضروف شد، مهره‌ها روی هم آمده و با هر حرکت، همدیگر را می‌سایند. بدن نیز برای مقابله با این مشکل ایجاد زائده (خار) های استخوانی می‌کند. با این که شاید این زائده‌ها دردناک نباشند ولی منجر به فشردگی عصب می‌شوند که در نتیجه باعث بروز علائم زیر خواهند شد:

• دردهای تیرکشنده
• سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در اندام‌های تحتانی
• ضعف عضلانی
• گرفتگی و اسپاسم عضلانی

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید نوع کمتر شایع ولی بسیار مخرب آتروز ستون فقرات است. این نوع آرتروز، مرضی مزمن، پیشرونده و خود ایمنی است که مشخصه آن مفاصل ملتهبی هستند که می‌توانند با تغییر شکل مفاصل، تحرک را محدود کنند. این نوع از آرتروز در مفاصل انگشت، مچ دست، قوزک پا و پا بیشتر شایع است، ولی می‌تواند مفاصل ریز ستون مهره‌ها، یعنی فاست‌ها، را نیز درگیر کند. در این موارد، آرتریت روماتوئید منجر به درد و تورم مفصل شده و سایر علائم آرتروز استخوان را نیز داراست.

علل آرتروز ستون فقرات

عوامل زیادی می‌توانند منجر به آرتروز ستون فقرات شوند؛ ولی شایع‌ترین عامل این بیماری، فرآیند تحلیل رفتن طبیعی بدن با افزایش سن است.

ستون مهره‌ها باید اکثر وزن بدن را تحمل کرده و ثابت نگاه دارد. با گذشت زمان و با افزایش وزن و حرکات مکرر، مهره‌ها و مفاصل ستون فقرات شروع به سائیدگی می‌کنند. وزن اضافی، مهره‌ها را به هم فشرده و باعث تماس آنها با هم می‌شود، که در نتیجه با هر حرکت، منجر به ایجاد فشار و سایش آنها خواهد شد. نهایتاً به این شکل بطور تدریجی مفاصل بین مهره‌ها از بین می‌روند. روند تحلیل رفتن استخوان و مفصل ستون فقرات همان آرتروز ستون فقرات است و می‌تواند منجر به ایجاد سایر بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات شود.

یکی دیگر از علل شایع آرتروز ستون فقرات، آرتریت روماتوئید (RA) است. این عارضه، یکی از بیماری‌های داخلی بوده و می‌تواند در ستون فقرات و سایر نواحی بدن خود را نشان دهد. بیمارانی که بعلت RA دچار آرتروز ستون فقرات شده‌اند، باید در مورد درمان‌های ویژه برای کاهش درد و علائم این بیماری در ستون فقرات، با پزشک خود مشورت کنند.

علائم آرتروز ستون فقرات

علائم آرتروز ستون فقرات بسته به ناحیه‌ای از ستون فقرات که علائم در آن بروز کرده و همچنین سبک زندگی و سلامت عمومی شخص فرق می‌کند. شایع‌ترین علامت آرتروز ستون فقرات، کمردرد و گردن‌درد، شکنندگی و بی‌حس شدن گردن، تورم و خشکی مفاصل است. علائم دیگر شامل دامنه حرکتی محدود، مشکل در خم شدن و احساس فشرده شدن و سایش استخوان‌ها در ستون فقرات می‌باشد. این علائم در اول صبح یا بعد از یک مدت طولانی بی‌تحرکی بدتر نیز می‌شوند.

آرتروز ستون فقرات می‌تواند در هر کجای ستون مهره‌ها بروز کند ولی شایع‌ترین محل این نوع آرتروز، گردن و کمر است. بسته به نواحی درگیر در ستون مهره‌ها، معمولاً نوع علائم نیز تغییر می‌کند. آرتروز گردن درقسمت بالایی ستون فقرات رخ می‌دهد، علائم اصلی این نوع آرتروز درد و خشکی گردن است. در موارد حاد این بیماری، ممکن است بیمار احساس درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی در شانه‌ها، بازوها و انگشتان خود داشته باشد. آرتروز کمر (لومبار)، بخش زیرین ستون فقرات را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به خشکی و درد کمر،ضعف و بی‌حسی در پاها و همچنین دردهای تیرکشنده در کمر، باسن و ناحیه لگن شود.

آرتروز ستون فقرات به این خاطر مشکل‌ساز است که می‌تواند توانایی بیمار برای کار، مسافرت و لذت بردن از اوقات فراغت را محدود سازد. خوشبختانه امروزه، درمان‌های موثر بیشماری وجود دارد که بیمار می‌تواند با انجام آنها کیفیتاز دست رفته زندگی خود را بازپس‌گیرد. اکثر بیماران از روش‌های درمانی محتاطانه مانند تمرینات ورزشی، استراحت، دارو و مراقبت‌های کایروپراکتیک (درمان دستی) بهره می‌برند. با پزشک خود مشورت کنید و با کمک هم، یک طرح درمانی مختص به خود تهیه کنید. با این حال اگر دچار علائم آرتروز شدید ستون فقرات هستید یا از روش‌های درمانی غیرجراحی جوابی نگرفته‌اید، احتمالاً بهترین گزینه برایتان جراحی خواهد بود.

به لطف پیشرفت‌های صورت گرفته در جراحی ستون فقرات، جراحی باز ستون فقرات به شکل سنتی آن، به منظور درمان آرتروز ستون فقرات، منسوخ شده است. در مراکز لیزر ستون فقرات، پزشکان در نوعی از جراحی ستون فقرات تخصص یافته‌اند که درجه تهاجمی بودن آن به حداقل رسیده و علاوه بر امن و اثر بخش بودن، جایگزین مناسبی برای جراحی باز ستون فقرات هست و مزایای فراوانی نیز دارد. این عمل‌های کمتر تهاجمی، به منظور کاهش فشردگی و ثابت سازی و بصورت سرپایی انجام شده و بسیاری از بیماران در همان روز جراحی، آماده تحرک و فعالیت خواهند بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد موسسه لیزر ستون فقرات و چگونگی کاهش درد مزمن گردن و کمر با استفاده از لیزردرمانی، با ما تماس بگیرید و با مشاورین ما صحبت کنید.

عوامل خطر ابتلا به آرتروز ستون فقرات

وقتی صحبت از ستون فقرات می‌شود، اجزای زیادی هستند که در مقابل سایش روزمره آسیب پذیرند. این سایش بخاطر قرار گیری فشار بر آنها بوجود می‌آید. مفاصل ریز فاست، که به مهره‌ها امکان انعطاف پذیری و حرکت را می‌دهند، تحت تأثیر آرتروز ستون فقرات قرار می‌گیرند و این امر منجر به سایش استخوان‌ها و دردناک شدن مفاصل فاست می‌شود. سایش استخوان، می‌تواند باعث رشد زائده‌های استخوانی در مفاصل شود، که این امر بهکاهش دامنه حرکتی و خشکی مفصل منتهی می‌گردد. در برخی موارد، زائده‌های استخوانی با تحت فشار قرار دادن اعصاب در ستون فقرات باعث ایجاد دردهای تیرکشنده، بی‌حسی و احساس سوزن سوزن شدن می‌شوند.

شاید با دیدن این عوارض به این فکر کنید که عوامل خطر ابتلا به آرتروز ستون فقرات چیستند؟ فارغ از فرآیند طبیعی پیر شدن، در ادامه چند عامل که باعث بروز آرتروز ستون فقرات می‌شود، آورده شده است:

• زمینه وراثتی. طبق تحقیقات اخیر، اگر یکی یا چند تن از اعضای نزدیک خانواده قبلاً به آرتروز مبتلا بوده‌اند، احتمال ابتلای شما به این عارضه نیز وجود دارد.
• جنسیت. احتمال ابتلای زنان به آرتروز، مخصوصاً بعد از یائسگی، بیشتر از مردان است.
• سوانح. آسیب دیدگی ستون فقرات در اثر تصادفات رانندگی، برخورد ضربه سخت به آن در حین ورزش یا سایر عوامل سانحه‌آفرین، همگی می‌توانند باعث از بین رفتن مفاصل شوند.
• استعمال دخانیات. استعمال دخانیات باعث کُندی جریان خون در بدن و کاهش مقدار اکسیژن و مواد غذایی‌ در اختیار استخوان‌ها و ستون فقرات می‌شود.
• چاقی. اضافه وزن بیش از اندازه، فشار زیادی را به ستون فقرات وارد می‌آورد که از بین رفتن غضروف را سرعت می‌بخشد.
• استفاده بیش از حد از غضروف‌ها در فعالیت‌های ورزشی یا بلند کردن نادرست وزنه و خم شدن نادرست
• اضافه وزن می‌توان بر مفاصل ستون فقرات فشار مضاعفی بیاورد
• رژیم غذایی نامناسب
• مصرف بیش از حد الکل
• ضعف سیستم ایمنی بدن

علائم آرتروز ستون فقرات شامل گردن و کمر درد، بی‌حسی، از دست دادن تحرک، تورم مفاصل و تماس استخوان‌ها با یکدیگر می‌شود. این علائم شباهت زیادی با علائم سایر بیماری‌های ناحیه کمر دارد، که کار تشخیص دقیق آرتروز ستون فقرات را دشوار می‌کند. پزشک به منظور تشخیص درست این عارضه، از آزمایش خون، MRI، عکس رادیولوژی یا سی تی اسکن استفاده می‌کند.

تشخیص آرتروز ستون فقرات

بعلت وجود انواع مختلفی از آرتروز و همچنین شمار زیادی از سایر امراض و آسیب‌دیدگی‌ها که همگی علائم مشابه دارند، تشخیص دقیق آرتروز ستون فقرات می‌تواند کاری پیچیده باشد. معمولا پزشکان در هنگام جمع‌آوری اطلاعات در مورد سابقه پزشکی بیمار، از شدت علائم، نوع فعالیت‌های بیمار، زمان بروز علائم، عوامل تسکین دهنده یا تشدید کننده علائم، روش‌های درمانی که بیمار قبلاً امتحان کرده و نتیجه آن روش‌های درمانی می‌پرسد.

سپس پزشک کمر بیمار را معاینه می‌کند، این معاینه شامل انجام یک سری تمرینات ورزشی برای آزمودن میزان انعطاف پذیری و دامنه حرکتی بیمار است. امکان دارد بعد از معاینه، پزشک به منظور رسیدن به تشخیص دقیق، آزمایشاتی مثل آزمایش خون را تجویز کند و همچنین بخواهد از ناحیه درگیر عکسبرداری شود از جمله عکسبرداری MRI، رادیولوژی، سیتی اسکن یا اسکن استخوان. برای مطالعه در مورد انواع درمان‌هایی که برای تسکین علائم آرتروز ستون فقرات وجود دارد، مقاله زیر را مطالعه کنید.

درمان آرتروز ستون فقرات

آرتروز ستون فقرات عارضه‌ای شایع و گریبان‌گیر میلیون‌ها آمریکایی، عموماً با بیش از 50 سال سن، است. احتمال ابتلای زنان به این عارضه بیشتر از مردان است. خوشبختانه، امروزه راه‌های درمانی اثربخشی در دسترس بیماران قرار دارد تا درد و التهاب خود را تسکین دهند. بسته به شدت آرتروز ستون فقرات، شاید استفاده از دارو یا انجام تمرینات ورزشی اثربخش باشد.

سایر روش‌های محتاطانه درمانی برای آرتروز ستون فقرات شامل داروهای ضد التهاب، کنترل وزن، کشش مکانیکی ستون فقرات، تزریق به ستون فقرات، فیزیوتراپی و درمان دستی هستند. پیش از آغاز هر نوع درمانی، با پزشکی که بتواند برای شما طرح درمانی تهیه کند مشورت کنید. هنگامی که تمام روش‌های درمان غیرجراحی نتوانند به اندازه کافی، کمردرد شما را تسکین دهند، احتمال دارد پزشک برای شما جراحی کمر تجویز کند.

درمان‌های غیرجراحی برای آرتروز ستون فقرات

درمان‌های غیرجراحی تقریباً همیشه جزو اولین گزینه‌های درمانی پزشکان برای توصیه به بیمارانی ست، که از آنها برای کنترل آرتروز ستون فقرات یا سایر بیماری‌های دژنراتیو کمر و گردن کمک می‌خواهند. البته دلیل آن نیز اثربخش بودن روش‌های درمانی غیرجراحی برای کنترل عارضه‌های دژنراتیو ستون فقرات است. بجز در موارد نادر، پزشکان بهتر است تنها در مواردی جراحی را تجویز کنند، که سایر درمان‌های غیرجراحی اثربخش نبوده‌اند.

در ادامه چند نمونه از درمان‌های غیرجراحی، که پزشکان بعد از تشخیص چنین عارضه‌هایی تجویز می‌کنند، آورده شده است:

فیزیوتراپی

معمولاً اولین قدم در کنترل بیماری‌های کمر و گردن، فیزیوتراپی است. این روش درمانی با افزایش انعطاف پذیری و تحرک در ضمن افزایش استقامت عضلانی به درمان بیماری کمک می‌کند. تمرینات متداول فیزیوتراپی شامل تمرینات ورزشی موضعی، ماساژ، تحریک الکتریکی، گرمادرمانی، آب درمانی و غیره است.

تغییر سبک زندگی

در تمام درمان‌های پزشکی، باید به خاطر داشت که پیش از انجام هر نوع برنامه درمانی با پزشک خود مشورت کنید؛ در مورد برنامه‌های درمانی آرتروز ستون فقرات نیز حتماً با پزشک مشورت نمایید. علاوه بر روش‌های درمانی، در پیش گرفتن سبک زندگی سالم نیز، می‌تواند سلامت ستون فقرات را بهبود بخشیده و به کاهش شدت آرتروز ستون فقرات کمک کند. تغییراتی که می‌توان فارغ از بیماری در سبک زندگی پیش گرفت شامل:

• حفظ وزن مناسب
• ترک مصرف سیگار، زیرا سیگار کشیدن موجب بروز اختلال در جریان خون شده و منجر به نرسیدن اکسیژن و مواد غذایی به بافت‌های ستون فقرات می‌شود.
• بدست آوردن و حفظ ساختار اسکلتی (پوسچر) مناسب
• استفاده از کفش‌های بدون پاشنه و راحت
• خوابیدن بر تشک‌هایی با سفتی متوسط، برای حمایت بیشتر از ستون فقرات
• حفظ فعالیت بدنی و پرهیز از بی‌تحرکی

کنترل درد

بسیاری از کمردردهای مزمن و حاد رامی‌توان با تزریق، استفاده از دارو، بریس و غیره کنترل کرد.

طب جایگزین

طب جایگزین یک اصطلاح کلی برای توصیف روش‌های درمانی غیرسنتی از جمله طب سوزنی، طب فشاری، یوگا و بیوفیدبک است. با وجود محدودیت مطالعات در این زمینه، ولی برخی افراد گزارش کرده‌اند که با انجام روش‌های طب جایگزین، علائمشان تسکین یافته است. همیشه به خاطر داشته باشید پیش از انجام یک روش درمانی با پزشک خود مشورت کنید.

کایروپراکتیک (درمان دستی)

کایروپراکتیک شامل تنظیم ستون فقرات به منظور درمان درد کمر و گردن است. متخصصین درمان دستی از تکنیک‌هایی چون اعمال فشار، ماساژ و مانیپولاسیون دستی مهره‌ها و مفاصل استفاده می‌کنند. شایان ذکر است که این روش همچنان در محافل علمی مورد بحث و بررسی است.

درمان‌های جراحی برای آرتروز ستون فقرات

جراحی باز کمر، عملی خطرناک بوده و بهتر است بعنوان آخرین راه چاره، در درمان آرتروز استفاده شود. پیش از این که به جراحی گردن یا کمر خود فکر کنید، روش‌های درمانی کمتر تهاجمی دیگر را نیز بررسی کنید، برای مثال جراحی لیزری در موسسه لیزر ستون فقرات.